Jest to zabieg wykonywany ambulatoryjnie. Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się używając szpatułek Ayre’go. W tym celu lekarz wprowadza wziernik do pochwy, aby najlepiej uwidocznić szyjkę macicy.

Następnie wkłada zaokrąglony występ szpatułki do kanału szyjki macicy i obraca szpatułką wykonując pełne koło zdrapując miejsce wyścielone nabłonkiem. Pobrany materiał rozprowadza się na szkiełkach laboratoryjnych oraz utrwala mieszaniną alkoholu etylowego z eterem.

Preparaty barwi się związkami chemicznymi wychwytującymi komórki chorobowe. Rozmazy szyjkowe pobiera się w celu wykrycia raka szyjki macicy, który może być wykryty we wczesnym stadium przedrakowym i zniszczony przez usunięcie.

Występowanie stanu przedrakowego może wynosić nawet więcej niż 10 lat. Badania rozmazu szyjkowego powinny rozpoczynać się równocześnie z podjęciem życia seksualnego. Współcześnie oznacza to wiek mniej więcej przed ukończeniem 18 roku życia.

Młode kobiety powinny mieć świadomość konieczności systematycznego wykonywania badań cytologicznych najlepiej przy okazji wizyty u lekarza ginekologa w związku ze stanami chorobowymi, antykoncepcją lub ciążą.

Obecnie na raka szyjki macicy chorują najczęściej kobiety, które nigdy nie miały pobranego wymazu szyjkowego. Jest to choroba kobiet wieku średniego pomiędzy 25, a 40 rokiem życia, ale badanie powinno się wykonywać do starości i nie ma żadnego klinicznego powodu, aby zaprzestać ich wykonywania.